ευθύμιος

I

Όνομα αγίων της Ανατ. Ορθόδοξης Εκκλησίας.

1. Ε. ο Μέγας, ο όσιος (Μελιτηνή Αρμενίας 377 – Παλαιστίνη 473). Μορφωμένος ασκητής, ίδρυσε πολλά μοναστήρια στην Παλαιστίνη. Η μνήμη του τιμάται στις 20 Ιανουαρίου.

2. Επίσκοπος Σάρδεων (; – 824). Πήρε μέρος στην Ζ’ Οικουμενική Σύνοδο (787) και εξορίστηκε τρεις φορές ως υπέρμαχος της εικονολατρίας. Η μνήμη του τιμάται στις 26 Δεκεμβρίου.

3. Ε. ο νέος, ο όσιος (Άγκυρα 823 – ;). Ασκήτεψε στη Βιθυνία, στο Άγιον Όρος, στη Θεσσαλονίκη και στη Λήμνο. Η μνήμη του τιμάται στις 5 Οκτωβρίου.

4. Ε. ο Βατοπεδινός. Διετέλεσε ηγούμενος της Μονής Βατοπεδίου. Επειδή άσκησε κριτική στον αυτοκράτορα Μιχαήλ H’ τον Παλαιολόγο και στον πατριάρχη Ιωάννη Βέκο για τις θρησκευτικές αντιλήψεις τους τον έριξαν στη θάλασσα και πνίγηκε. Η μνήμη του τιμάται στις 4 Ιανουαρίου.

5. Ε. ο Δοχειαρίτης. Μοναχός στο Άγιον Όρος, όπου και ήταν δοχειάρης, επιστάτης δηλαδή αποθήκης τροφίμων στο μοναστήρι της Μεγίστης Λαύρας. Αργότερα, ίδρυσε με τον ανιψιό του, τον Νεόφυτο, τη Μονή Δοχειαρίου. Η μνήμη του τιμάται στις 3 Νοεμβρίου.

6. Ε. Ο Αθωνίτης. Ασκητής στη Μονή Ιβήρων, την οποία ίδρυσε ο πατέρας του. Ήταν από τους σπουδαιότερους συγγραφείς του Μεσαίωνα και μετέφρασε θεολογικά κείμενα από την ελληνική στην ιβηρική. Η μνήμη του τιμάται στις 13 Μαΐου.

7. Ο όσιος, ο Μυροβλύτης. Διετέλεσε επίσκοπος Μαδύτων. Η μνήμη του τιμάται στις 5 Μαΐου.

8. Ο οσιομάρτυρας. Καταγόταν από τη Δημητσάνα και ήταν μοναχός στο Άγιον Όρος. Μαρτύρησε στην Κωνσταντινούπολη. Η μνήμη του τιμάται την 1η Μαΐου.

II

Όνομα δύο πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως.

1. Ε. A’ (; – 917). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (907-912). Ακολούθησε τον μοναχικό βίο και διετέλεσε πνευματικός του αυτοκράτορα Λέοντα ΣΤ’. Για τη δραστηριότητά του τιμήθηκε με το αξίωμα του σύγκελου. Μετά την απομάκρυνση από τον πατριαρχικό θρόνο του Νικολάου A’ του Μυστικού, επειδή αρνήθηκε να ευλογήσει τον τέταρτο γάμο του Λέοντα, τον διαδέχτηκε στον πατριαρχικό θρόνο, όπου παρέμεινε έως τον θάνατο του Λέοντα (912). Ο διάδοχός του Αλέξανδρος τον υποχρέωσε να μονάσει στη μονή του Αγαθού. Ο Ε. ασχολήθηκε και με τη συγγραφή. Σώζονται δύο ομιλίες του και ένας κανόνας στη Θεοτόκο.

2. Ε. B’ (; – 1416). Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως (1410-16). Νέος ακόμα έγινε μοναχός και αναδείχτηκε σε εξαίρετο ρήτορα, ονομάστηκε μάλιστα γι’ αυτό και διδάσκαλος της Εκκλησίας. Αν και ήταν αντίθετος στην ένωση των δύο Εκκλησιών, στάλθηκε από τον αυτοκράτορα Μανουήλ B’ τον Παλαιολόγο στον πάπα Ουρβανό ΣΤ’ για διαπραγματεύσεις. Στην αποστολή αυτή κατόρθωσε να ικανοποιήσει τον πάπα, χωρίς καμία δέσμευση. Για την επιτυχία του ονομάστηκε αρχιμανδρίτης. Επίσης, έγινε ηγούμενος της ονομαστής μονής του Στουδίου και αργότερα μεγάλος πρωτοσύγκελος. Κατά την εποχή της πατριαρχίας του προσπάθησε να απομακρύνει την Εκκλησία από την κηδεμονία του αυτοκράτορα. Από τα έργα του διασώθηκαν μία φιλοσοφική διατριβή και μερικές επιστολές του.

III

Όνομα δύο πατριαρχών Ιεροσολύμων.

1. Ε. A’ (11ος αι.). Διαδέχτηκε το 1084 στον πατριαρχικό θρόνο τον Σοφρώνιο B’.

2. Ε. B’. (; – 1223). Ο τάφος του σώζεται στη μονή του όρους Σινά.

IV

Όνομα τριών πατριαρχών Αντιοχείας.

1. Ε. A’ (; – Κωνσταντινούπολη 1273). Αναγκάστηκε από τους Λατίνους να καταφύγει στην Κιλικία (1263), όπου ήρθε σε σύγκρουση με τον βασιλιά της Αρμενίας. Πήγε στην Κωνσταντινούπολη, όπου πήρε μέρος στη σύνοδο που καταδίκασε τον πατριάρχη Αρσένιο Αυτωρειανό (1267).

2. Ε. B’ (17ος αι.). Πριν γίνει πατριάρχης (1634-35), είχε διατελέσει επίσκοπος Χαλεπίου (1612-34) με το όνομα Μελέτιος. Μετέφρασε από την ελληνική στην αραβική τη Θεία Λειτουργία, το Ευχολόγιο, το Ωρολόγιο, το Συναξάριο και άλλα βιβλία και έγραψε διάφορα συγγράμματα θεολογικού περιεχομένου.

3. Ε. Γ’ (17ος αι.). Καταγόταν από τη Xίo και διετέλεσε πατριάρχης Αντιόχειας (1635-47). Αγαπούσε τη ζωγραφική και φιλοτέχνησε τον πατριαρχικό ναό της Δαμασκού.

V

Όνομα λογίων μοναχών και κληρικών.

1. Ε. ο Ζιγαβηνός (τέλη 11ου – αρχές 12ου αι.). Έζησε στα χρόνια του αυτοκράτορα Αλεξίου A’ του Κομνηνού. Έγραψε με αυτοκρατορική εντολή απολογητικό έργο για την Ορθοδοξία, με τον τίτλο Δογματική πανοπλία. Επίσης, έγραψε σχόλια για τα Ευαγγέλια και τις επιστολές του αποστόλου Παύλου.

2. Ε. Μαλάκης (1115; – ;). Μητροπολίτης Νέων Πατρών και από τους διαπρεπέστερους κληρικούς και λόγιους του αιώνα του. Εκτός από δύο εγκώμια για τον αυτοκράτορα Μανουήλ A’ τον Κομνηνό, έγραψε και ποιήματα, από τα οποία σπουδαιότερα είναι η Μονωδία του σοφωτάτου κυρού Ευθυμίου και Στίχοι γραφέντες εις το λουτρόν του Χούμνου. Ο Ε. έγραψε επίσης διάφορες επιστολές,που παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Από τις επιστολές αυτές διασώθηκαν 36.

3. Μοναχός (Τραπεζούντα 1700 – 1780;) Διετέλεσε ηγούμενος της μονής της Μεγίστης Λαύρας στο Άγιον Όρος. Έγραψε έμμετρα έργα, ανάμεσα στα οποία το Προσκυνητάριον, το Κατά Λατίνων κ.ά.

4. Επίσκοπος Κυθήρων (1901-24). Διετέλεσε ιεροκήρυκας στη Μεσσηνία, στην Αττική και στη Βοιωτία. Τα κηρύγματά του, συγκεντρωμένα σε τρεις τόμους, κυκλοφόρησαν με τον τίτλο Εκκλησιαστικοί λόγοι.

VI

(Στύλιος, Αγρίνιο 1929 –). Μητροπολίτης Αχελώου. Σπούδασε στη θεολογική σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και αναγορεύτηκε διδάκτορας το 1980. Το 1962 χειροτονήθηκε διάκονος και το 1963 πρεσβύτερος. Το 1968 εξελέγη από την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος βοηθός επίσκοπος του αρχιεπισκόπου Αθηνών και αργότερα ονομάστηκε μητροπολίτης Αχελώου, έχοντας στη δικαιοδοσία του τον συντονισμό των ενοριακών ναών της β’ και γ’ αρχιεπισκοπικής περιφέρειας Αθηνών (περιοχές Δάφνης, Νέου Κόσμου, Κουκακίου, Ζωγράφου και Ιλισίων). Υπήρξε ιδρυτής και διευθυντής της διεύθυνσης νεότητας, της κεντρικής διεύθυνσης ποιμαντικού έργου και της χριστιανικής αλληλεγγύης της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, ενώ διετέλεσε γενικός γραμματέας της Παγκόσμιας Αδελφότητας Ορθόδοξης Νεολαίας κλπ. Έχει γράψει δεκάδες βιβλία, κυρίως θεολογικού περιεχομένου. Αντιπροσωπευτικά έργα του είναι: Διά να προσευχώμεθα (1959), Δευτερόλεπτα ψυχής (1969), Εκείνος! Ο Ιησούς Χριστός (1973), Η αλήθεια προς τον ασθενή (1974), Το σύγχρονον αστικόν περιβάλλον, ως ποιμαντικόν πρόβλημα (1980), Ανεβαίνοντας… (1981), Το αστικόν φαινόμενον (1982), Μικρό χριστιανικό λεξικό (1982), Ζωή μέσα στον κόσμο (1983), Όλοι αδέλφια (1984), Πηγές ζωής (1985), Άνθρωπος και φυσικό περιβάλλον (1987), Άνθρωπος: άρσεν και θήλυ (1990), Εικονίζοντας τον Θεό (1992), Ορθόδοξος τρόπος ζωής (1994), Από τα βάθη της ψυχής (1995), Χριστός τα πάντα (1996), Χιτώνες και ιμάτια (1998), Σαρξ και αίμα (2001), Γνωρίζω την Εκκλησία (2001), Εν αρχή ην ο Λόγος (2001) κ.ά.

* * *

εὐθύμιος, -ον (Μ)

ευχάριστος.

[ΕΤΥΜΟΛ. < ευ + -θύμιος (< θυμός)].